Co to jest mediacja
Mediacja (łac. mediare – być w środku) to nowoczesne i skuteczne postępowanie, w którym strony dobrowolnie i aktywnie uczestniczą w rozwiązywaniu sporu przy pomocy osoby trzeciej – bezstronnego mediatora.
Postępowanie mediacyjne jest pozasądową metodą rozwiązywania sporów. To ludzki proces, bez teatru sceny sądowej. Jest mniej przykry dla stron sporu niż rozprawa przed sądem.
Celem mediacji nie jest ustalenie, kto ma rację, lecz jakie są interesy i potrzeby stron oraz trwała likwidacja konfliktu, poprzez wypracowanie rozwiązania możliwego do zaakceptowania przez obie strony.
Mediacja może się odbyć na podstawie umowy stron sporu z mediatorem (mediacja umowna), albo na skutek postanowienia sądu, kierującego sprawę do mediacji (mediacja sądowa).
W drodze mediacji mogą być rozpatrywane wszelkie sprawy cywilne, które mogą być rozstrzygane w drodze ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem ma moc ugody zawartej przed sądem, po zatwierdzeniu przez sąd podlega wykonaniu w drodze egzekucji.
W mediacji nie ma wygranych i przegranych, gdyż wygrywają obie strony sporu.
Jest ona tańsza niż postępowanie sądowe (szacuje się, że nawet sześciokrotnie) oraz znacznie szybsza.
Skuteczność mediacji potwierdzają wszystkie statystyki z jej zastosowania, w tym w USA, Unii Europejskiej oraz w wielu innych krajach.
Do polskiego wymiaru sprawiedliwości mediacje są wprowadzone od niedawna. Od 1997 r. funkcjonują w sprawach karnych, a od 10 grudnia 2005 r. w sprawach z zakresu prawa cywilnego, prawa gospodarczego, prawa rodzinnego i prawa pracy.
Jaką rolę pełni mediator
Rolą mediatora jest takie zorganizowanie mediacji by strony w pełni świadomie, poprzez analizę własnych interesów i poznanie możliwych rozwiązań, osiągnęły wspólnie satysfakcjonujące je porozumienie oraz zawarły ugodę i zakończyły spór.
Mediator nie jest sędzią, nie rozstrzyga sporu.
Mediator nie jest terapeutą, nie prowadzi psychoterapii.
Mediator nie jest doradcą prawnym, nie udziela porad prawnych.
Mediator jest bezstronnym i neutralnym ekspertem od komunikacji między stronami sporu, który pomaga stronom rozwiązać spór. Czuwa, by mediacja przebiegła sprawnie, w spokojnej i konstruktywnej atmosferze.
W trakcie postępowania mediator nadaje właściwy klimat mediacji i kontaktom między stronami. Szanuje ludzi oraz ma respekt dla ich spraw i wartości, a także daje stronom – otuchę, nadzieję
i wsparcie. Mediator łagodzi napięcia między stronami, ułatwia im rozmowy, zadaje pytania w celu rozpoznania źródła konfliktu oraz kreatywnie zachęca strony do poszukiwania rozwiązań sporu,
a także służy swoją wiedzą przy zawieraniu ugody.
Zasady mediacji
Zasada dobrowolności
Strony z własnej woli chcą porozumieć się na drodze mediacji, wyraziły na nią zgodę. Dobrowolność oznacza także, że każda ze stron może odstąpić od postępowania mediacyjnego, w każdym jego momencie. Dotyczy to również spraw skierowanych do mediacji przez sąd (Art. 1831. § 1 kpc).
Zasada poufności
Zasada poufności dotyczy zarówno mediatora jak i stron (Art. 1834. § 1, § 2 i § 3). Mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Strony mogą zwolnić mediatora i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym z tego obowiązku.
Zasada bezstronności
Obie strony muszą być traktowane przez mediatora w jednakowy sposób (Art. 1833 )
Zasada neutralności
Ta zasada również dotyczy mediatora. Mediator nie powinien angażować się w negocjowane rozwiązani. Jego rolą jest stworzenie takich warunków, aby umożliwić stronom samodzielny ich wybór i rozwiązanie konfliktu.
Rodzaje mediacji
- Podział mediacji ze względu na gałąź prawa:
- Cywilne – mediacje prowadzone pomiędzy osobami fizycznymi, pomiędzy osobami fizycznymi a podmiotami gospodarczymi lub innymi pomiotami, w zakresie: sporów o zapłatę, podziału majątku dorobkowego, podziału współwłasności, podziału spadku, kontraktów menadżerskich oraz w innych sprawach wnoszonych do Sądów Cywilnych.
- Rodzinne – pomiędzy rodzicami, w zakresie rozwodu, separacji, ustalania kontaktów z dziećmi (konstruowanie planów wychowawczych), alimentacji, ustalania zasad kontaktu z małoletnimi dziećmi, ustalania zasad kontaktu pomiędzy rodzicami i innych spraw wnoszonych do Sądów Rodzinnych i Nieletnich.
- Gospodarcze – mediacje prowadzone pomiędzy podmiotami gospodarczymi, w zakresie rozwiązywania konfliktów dotyczących m.in. sporów o zapłatę, wykonywania zobowiązań umownych, podziału spółek, nieuczciwej konkurencji, praw autorskich oraz innych kwestii w obrębie sporów wnoszonych do Sadów Gospodarczych.
- W sprawach karnych – dotyczą relacji pomiędzy ofiarą, a sprawcą, który działał na szkodę ofiary. Ideą tych mediacji jest naprawienie wyrządzonej szkody przez sprawcę.
- W sprawach nieletnich – dotyczą nieletnich sprawców czynów karalnych.
- Z zakresu prawa pracy – mediacje prowadzone pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, w zakresie sporów o przywrócenia do pracy, odszkodowanie, mobbing, kontrakty menadżerskie, równe traktowanie w zatrudnieniu oraz w innych sprawach wnoszonych do Sądów Pracy.
- Mediacje społeczne – dotyczą konfliktów pomiędzy różnymi grupami społecznymi np., spory sąsiedzkie, konflikty pomiędzy mieszkańcami, a instytucją publiczną.
- Mediacje szkolne – rozwiązywanie sporów w szkołach, w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, resocjalizacyjnych, w relacjach uczeń-nauczyciel, nauczyciel-nauczyciel, wychowawca-grupa.
- Mediacje rówieśnicze – rozwiązywanie sporów pomiędzy grupami rówieśników w szkołach w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, resocjalizacyjnych.
Etapy postepowania mediacyjnego – kiedy chcesz rozwiązać spór polubownie | |||
Mediacja sadowa | Mediator – wybór i jego rola
| Pierwsze i kolejne potkania mediacyjne | Ugoda – zakończenie mediacji |
| |||
Strony mogą zostać skierowane do mediacji przez sędziego prowadzącego sprawę. Może to się odbyć z inicjatywy sądu lub na zgodny wniosek stron.
| Mediatora może wskazać sędzia lub zostanie on wybrany przez strony. Rolą wybranego mediatora jest skontaktowanie się | Podczas pierwszego spotkania ze stronami (wspólnego lub odrębnego), Mediator wyjaśnia stronom czym jest mediacja, jaką pełni w niej rolę, przedstawia zasady oraz sposób porozumiewania się, opisuje przebieg. Odbiera zgodę na mediację i mediatora. Jeśli strony są gotowe do rozmów inicjuje sesję poświęconą poznaniu punktu widzenia stron, określeniu ich stanowisk. | Po wynegocjowaniu rozwiązań i akceptacji najbardziej satysfakcjonujących dla obu stron propozycji, zostaje spisana UGODA
Musi być ona zaakceptowana przez strony, zgodna z prawem. Strony mogą złożyć wniosek do sądu Mediator składa protokół (w sprawach cywilnych) z mediacji w sądzie, który skierował strony do mediacji.
|
Mediacja pozasądowa
| |||
Mediacja zostaje zainicjowana na wniosek jednej strony (lub obu zdecydowanych na mediację stron) złożony przed mediatorem. Mediatora można znaleźć na listach organizacji pozarządowych np. KSM, na listach w sądach lub ośrodkach mediacyjnych. | Wybrany Mediator kontaktuje się (w oparciu o umieszczone we wniosku dane) z zainteresowanymi stronami i inicjuje pierwsze spotkanie. | Kolejne spotkania służą, rozpoznaniu potrzeb oraz oczekiwań, poszukiwaniu najlepszych dla uczestników mediacji rozwiązań i negocjowaniu ich warunków. Mogą odbywać się wspólnie lub na osobności ( z inicjatywy stron lub Mediatora).
| Jeśli żadna ze stron nie chce składać wniosku o zatwierdzenie ugody (zawartej przed Mediatorem), wówczas protokół otrzymują tylko uczestnicy mediacji. |